Vụ dưa hấu Thu Đông 2013 vừa qua, một số diện tích trồng dưa hấu tại Cồn Hố xã An Thủy huyện Ba Tri khi đến độ cho trái thì bị ngập nước, héo dây. Nước ngập ở giai đoạn này ảnh hưởng rất lớn đến năng suất, sản lượng và chất lượng dưa hấu. Không ít diện tích bị ngập phải chịu giảm đáng kể về năng suất, có khi bị mất trắng. Được sự hỗ trợ về kỹ thuật của Trạm Khuyến nông, Khuyến ngư huyện Ba Tri, diện tích dưa hấu của hộ anh Lưu Văn Em ngụ tại ấp An Thới xã An Thủy khắc phục được.
Vụ dưa hấu Thu Đông năm 2013, hộ anh Lưu Văn Em sản xuất được 1,2 hecta. Ở đầu vụ, khi xuống giống thời tiết khá thuận lợi, dưa phát triển rất tốt. Đến thời gian khoảng 45 ngày, dây dưa dài khoảng 1,5m bắt đầu cho trái non. Tuy nhiên, vào chính thời điểm này, do ảnh hưởng hoàn lưu của bão và áp thấp nhiệt đới đầu tháng 11/2013, đồng thời triều cường dâng cao làm cho toàn bộ diện tích dưa hấu của anh đều bị ngập úng. Mãi hơn 1 tuần sau, thủy triều hạ anh mới tháo nước được. Vì thời gian ngập kéo dài nên dưa bị héo dây, úng rễ. Toàn bộ diện tích dưa hấu của anh tưởng chừng như chết hẳn. Nhiều người khuyên anh nên nhổ bỏ để trồng lại cho kịp thời vụ. Nhưng với những hiểu biết của mình về đặc tính của dưa hấu, anh đã tìm ra cách khắc phục thiệt hại, giữ vững được năng suất, sản lượng và chất lượng dưa hấu trong vụ này.
Được sự hỗ trợ, tư vấn kỹ thuật của Trạm khuyến nông, Khuyến ngư huyện Ba Tri, anh Lưu Văn Em đã tiến hành hái bỏ trái và cắt hết lá để dưỡng dây. Đây là cách làm rất mới và hết sức táo bạo. Bởi theo nhiều người trồng dưa, việc cắt bỏ lá sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sức sinh trưởng của dưa hấu.
Lưu Văn Em với ruộng dưa "hàng hai".
Sau khi cắt hết trái non và lá, anh để hơn 10 ngày sau để rễ dưa dần phục hồi rồi mới bón thêm phân vào. Lúc này, dây dưa hấu tiếp tục lớn và nhảy thêm chòi mới. Khoảng 20 ngày sau, dây dưa đã gần như phục hồi hoàn toàn. Lúc này dây dưa hấu dài khoảng 3m, anh mới bắt đầu cho đậu trái. Nếu như ở đợt đậu trái đầu, khoảng cách giữa gốc dưa đến trái là 1,5m, tức trái dưa sẽ nằm trên líp kề bên thì ở diện tích khắc phục, khoản cách giữ gốc đến trái là 3m. Như vậy trái nằm ở hàng thứ hai. Cũng chính cách để trái như trên, nhiều người tạm gọi đây là phương pháp để trái hàng hai. Về thời gian sản xuất sẽ kéo dài thêm khoảng 30 ngày, chi phí có tăng lên do phải bón thêm một đợt phân.Tuy đây chỉ là biện pháp khắc phục thiệt hại do ngập úng nhưng sản lượng, năng suất, chất lượng dưa hấu trên diện tích của anh Lưu Văn Em gần như không bị thiệt hại.
Anh Lưu Văn Em cho biết, ban đầu tưởng chừng như phải nhổ bỏ. Nhưng được sự hỗ trợ về kỳ thuật của trạm Khuyến Nông Khuyến Ngư huyện nên ông cũng nuốn để lại thử nghiệm. Thật bất ngờ khi kết quả đạt được như vậy. Hầu như năng suất, sản lượng không hề bị giảm.
Có thể nói, Ngoài anh Lưu Văn Em thì người trực tiếp nghĩ ra và thực hiện phương pháp này là kỹ sư Lê Quang Hay- cán bộ trạm Khuyến Nông Khuyến Ngư huyện Ba Tri. Bởi rất tâm huyết với cây dưa hấu ở đất cồn nên trước tình trạng nước thủy triều hay dâng cao làm ngập ruộng dưa, ông luôn tìm biện pháp để có thể giúp nông dân ứng phó. Theo kỹ sư Lê Quang Hay, không phải ruộng dưa nào bị ngập úng đều có thể phục hồi được như vậy. Muốn sử lý được thì việc trồng ban đầu phải đảm bảo đúng kỹ thuật.
Kỹ sư Lê Quang Hay cho biết thêm về kỹ thuật trồng dưa hấu để có có thể thực hiện được biện pháp này đồng thời có được trái to, đẹp, trước hết, khoảng cách trồng không nên quá dày. Khoảng cách hàng cách hàng thường áp dụng trong sản xuất là 2,5-3m. Phân bón ảnh hưởng rất lớn đến phẩm chất trái dưa. Để dưa hấu có năng suất và phẩm chất cao, cần chú ý đến thời kỳ bón phân và số lượng phân bón một cách cân đối hợp lý. Sửa dây cũng là một kỹ thuật cần thiết trong việc trồng dưa hấu. Việc sửa dây cho dưa hấu được tiến hành khi dây bắt đầu bỏ vòi. Cho các dây bò song song nhau theo thứ tự thẳng gốc với hàng trồng. Không để dây quấn chồng lên nhau, gây khó khăn trong việc chấm nụ, tuyển trái và ảnh hưởng khả năng quang hợp của cây. Đồng thời mật độ dày rất dễ bị sâu bệnh phát triển.
Từ kết quả đạt được của biện pháp khắc phục dưa hấu héo dây do ngập úng, thiết nghĩ ngành chức năng cần tiếp tục nghiên cứu và phổ biến rộng rãi trong nông dân. Cách làm này thực sự sẽ góp phần quan trọng vào việc xây dựng nền sản xuất nông nghiệp bền vững.
Minh Đức