Kỳ 10: Chủ trương của Việt Nam trong vấn đề Biển Đông
Tình hình Biển Đông trong thời gian tới sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Ta cần tiếp tục kiên trì, giữ vũng lập trường nhất quán sau đây về vấn đề Biển Đông:
- Việt Nam kiên trì chủ trương giải quyết các tranh chấp Biển Đông bằng biện pháp hòa bình trên Biển Đông bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, nhất là Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1992. Trong quá trình tìm kiếm một giải pháp cơ bản, lâu dài cho các vấn đề tranh chấp trên Biển Đông, các bên liên quan cần kiềm chế, cùng nỗ lực duy trì hòa bình ổn định, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, tuân thủ nghiêm túc Hiến chương Liên hợp quốc và các chuẩn mực của luật pháp quốc tế, trong đó có 5 nguyên tắc chung sống hòa bình; thực hiện hiệu quả và đầy đủ Tuyên bố ứng xử của các bên tại Biển Đông (DOC – 2002) và Nguyên tắc 6 điểm của ASEAN về vấn đề Biển Đông (2012), sớm tiến tới Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
- Tranh chấp ở Biển Đông hết sức phức tạp: có tranh chấp liên quan đến hai nước như vấn đề quần đảo Hoàng Sa giữa Việt Nam và Trung Quốc; có tranh chấp liên quan đến nhiều bên trong khu vực như vấn đề quần đảo Trường Sa; có những vấn đề liên quan đến cả các nước ở ngoài khu vực như vấn đề hòa bình ổn định, an ninh an toàn, tự do hàng hải. Quan điểm của Việt Nam hết sức rõ ràng là những vấn đề chỉ liên quan đến hai nước thì giải quyết song phương; những vấn đề liên quan đến nhiều bên thì bàn bạc giữa các bên liên quan.
Trên tinh thần đó, Việt Nam tích cực chủ động thúc đẩy đàm phán với các nước láng giềng về các vấn đề trên biển. Trong giải quyết vấn đề biển đảo với Trung Quốc, Việt Nam kiên trì thực hiện Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam – Trung Quốc ký tháng 10 năm 2011, trên cơ sở pháp quốc tế, nhất là Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (Xem Phụ lục I).
- Việt Nam kiên quyết bảo vệ chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, cũng như chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán và các lợi ích của mình ở Biển Đông; tiếp tục đẩy mạnh phát triển kinh tế biển trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa theo đúng các quy định của Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 và phù hợp với tình hình thực tế của ta. Công khai hóa, minh bạch hóa vấn đề tranh chấp Biển Đông; đấu tranh kiên quyết bác bỏ yêu sách “đường lưỡi bò” của Trung Quốc ở Biển Đông.
Mặt khác, chúng ta sẵn sàng cùng các bên liên quan tiến hành hợp tác cùng phát triển ở những khu vực thực sự có tranh chấp phù hợp với các quy định của luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982. Việt Nam sẽ nổ lực cùng các bên liên quan thúc đẩy hợp tác về an toàn biển, nghiên cứu khoa học biển, bảo vệ môi trường biển, cứu hộ cứu nạn trên biển, phòng chống tội phạm trên biển nhằm góp phần xây dựng lòng tin, vì hòa bình thịnh vượng chung của khu vực và thế giới.
- Việt Nam kiên quyết bác bỏ yêu sách “đường lưỡi bò” của Trung Quốc ở Biển Đông. Yêu sách “đường lưỡi bò” hoàn toàn không có cơ sở pháp lý và lịch sử, trái với Công ước trên Biển 1982 mà Trung Quốc là một bên tham gia; được vẽ ra một cách tùy tiện, mơ hồ, không có tọa độ, luôn thay đổi (lúc ban đầu là 11 đoạn, sau chỉ còn lại 09 đoạn, và gần đây mở rộng thành 10 đoạn) và không được bất cứ nước nào trên thế giới công nhận.
- Việt Nam tôn trọng quyền tự do hàng hải, hàng không và nỗ lực cùng các bên liên quan bảo đảm an ninh, an toàn hàng hải cho tàu thuyền của các nước lại Biển Đông phù hợp với Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982; đồng thời hoan nghênh nỗ lực và đóng góp của tất cả các nước vào việc duy trì hòa bình ổn định, bảo đảm an ninh, an toàn, tự do hàng hải ở Biển Đông. Là một quốc gia thành viên trong Cộng đồng ASEAN, Việt Nam luôn thực hiện đầy đủ nghiêm túc DOC, nỗ lực cùng các nước ASEAN thúc đẩy xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), đóng góp thiết thực vào việc gìn giữ hòa bình ổn định ở Biển Đông.
- Chủ trương của Việt Nam về vụ kiện của Phi-líp-pin và việc sử dụng các cơ quan tài phán quốc tế trong giải quyết tranh chấp:
- Lập trường nhất quán của Việt Nam là các tranh chấp ở Biển Đông cần phải được giải quyết bằng các biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982. Việt Nam cho rằng các quốc gia hoàn toàn có quyền lựa chọn các biện pháp hòa bình để giải quyết các tranh chấp về chủ quyền lãnh thổ và biển đảo trên cơ sở phù hợp với Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển 1982.
- Việc sử dụng các cơ chế tài phán quốc tế để giải quyết các tranh chấp là một biện pháp giải quyết tranh chấp văn minh và hòa bình, đã được quy định trong Hiến chương Liên hợp quốc và Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển 1982, giúp tránh được những xung đột có thể xảy ra và có thể chấp nhận được. Đây cũng là xu thế chung trong việc giải quyết các tranh chấp lãnh thổ đã được nhiều quốc gia trên thế giới sử dụng trong nhiều năm qua.
- Việc Phi-líp-pin sử dụng cơ chế giải quyết tranh chấp được quy định trong Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 để giải quyết tranh chấp là hoàn toàn phù hợp với nguyên tắc chung lâu nay của ASEAN, Tuyên bố 6 điểm của ASEAN về Biển Đông và tinh thần của DOC.
Là một quốc gia ven biển có các quyền và lợi ích quốc gia hợp pháp và chính đáng ở Biển Đông, Việt Nam sẽ áp dụng mọi biện pháp hòa bình phù hợp và cần thiết để bảo vệ các quyền lợi và lợi ích hợp pháp của Việt Nam ở Biển Đông, phù hợp với luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc và Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982.