Mô hình sàng lọc trước sinh và sơ sinh là giải pháp quan trọng nhằm phát hiện, can thiệp sớm dị tật, bệnh ở thai nhi và sơ sinh nhằm hạ thấp tỷ lệ dị tật bẩm sinh ở trẻ. Ở huyện Bình Đại, mô hình đã được triển khai ở các xã, thị trấn, bước đầu mang lại hiệu quả đáng ghi nhận.
Đề án sàng lọc trước sinh và sơ sinh chủ yếu tập trung vào phát hiện các dị tật ống thần kinh, hội chứng Down, hội chứng Edward, đặc biệt 2 bệnh thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh là bệnh thiếu men G6PD (nguyên nhân gây bệnh lý di truyền vàng da, dễ tử vong) và bệnh suy giáp trạng bẩm sinh, đây là những dị tật có hậu quả nghiêm trọng đến sự phát triển trí tuệ của trẻ.
Qua thời gian thực hiện, đến nay, Đề án “sàng lọc trước sinh và sơ sinh” đã mang lại hiệu quả rõ rệt, bước đầu đã có tác động không nhỏ đến nhận thức của người dân. Riêng năm 2016, số chỉ tiêu trẻ sơ sinh được sàng lọc đạt vượt qua chỉ tiêu rất nhiều. Trong năm đã có 630 trường hợp sàng lọc trước sinh, đạt 209% chỉ tiêu kế hoạch; 587 trường hợp sàng lọc sơ sinh, đạt 83,26% kế hoạch, góp phần phát hiện sớm hàng trăm bệnh tật ở thai nhi và trẻ sơ sinh.
Sàng lọc trước sinh góp phần nâng cao chất lượng giống nòi
Để thực hiện đạt hiệu quả mô hình sàng lọc trước sinh và sơ sinh trong thời gian qua, đó là nhờ vào sự nổ lực của các cấp, các ngành, đặc biệt là ngành chuyên môn Trung tâm Dân số kế hoạch hóa gia đình huyện. Theo đó, Trung tâm đã tập trung đẩy mạnh việc truyền thông, vận động tại cộng đồng. Đối tượng được tuyên truyền là tất cả phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, trong đó, phụ nữ mang thai từ 35 tuổi trở lên, thai phụ có tiền sử sảy thai tự nhiên, thai chết lưu hoặc có con chết sớm sau sinh, tiền sử gia đình có người mắc các dị tật hoặc bệnh di truyền... được hết sức lưu tâm.
Song song đó, Trung tâm Dân số - kế hoạch hóa gia đình huyện còn tăng cường công tác tuyên truyền. Tuyên truyền trên Đài truyền thanh 461 lần, tư vấn tại cộng đồng được 453 cuộc với hơn 4.900 lượt người tham dự. Truyền thông nhóm nhỏ được 217 cuộc với 2.300 lượt người dự. Cấp phát 2.000 tờ bướm, tờ rơi tuyên truyền về sàng lọc trước sinh và sơ sinh. Đặc biệt, tư vấn trực tiếp cho thai phụ được 601 cuộc, có hơn 1.500 lượt thai phụ tham dự.
Tuy đạt nhiều kết quả, việc thực hiện mô hình sàng lọc trước sinh và sơ sinh gặp nhiều khó khăn nhất, do thiếu trang thiết bị, cơ sở vật chất; nhân lực. Cũng do tâm lý sợ trẻ bị đau khi lấy máu xét nghiệm nên nhiều gia đình chưa tự nguyện làm xét nghiệm cho trẻ hoặc còn thiếu hợp tác trong khi lấy máu. Dù đã được tham gia tập huấn nhưng kiến thức, kỹ thuật chuyên môn về các hoạt động này của cán bộ y tế và đội ngũ tư vấn còn hạn chế.
Nhìn chung, để đề án sàng lọc trước sinh và sơ sinh thực sự đi vào cuộc sống cần có sự vào cuộc mạnh mẽ, tích cực của các cấp, các ngành, nhất là người dân cần nâng cao nhận thức, hiểu biết của mình về công tác này. Đặc biệt, cần tăng cường xã hội hóa dịch vụ này để nhiều trẻ được sàng lọc hơn, từ đó mới có thể phát hiện sớm bệnh và hạn chế tối đa việc để lại di chứng bệnh tật ở trẻ nhằm nâng cao chất lượng dân số.